بررسی میزان استفاده و اهمیت ادراکی فناوری اطلاعات در حسابرسی

فناوری اطلاعات در حسابرسیبررسی میزان استفاده و اهمیت ادراکی فناوری اطلاعات در حسابرسی

فناوری اطلاعات در حسابرسی

مقدمه

امروزه اطلاعات، برگ برنده شرکت‌های بـزرگ تجاري است. از آنجاکه گردآوري اطلاعات به روش دستی و سنتی براي واحدهای تجاری و مالی بـزرگ غیرممکن است، به سیستم هاي اطلاعـاتی روي آورده‌اند.

سیستم هاي اطلاعاتی حسابداري نقـش مهمـی در کمک به سازمان جهت پذیرش و حفـظ موقعیـت راهبُردی آن‌ها دارند.

دستیابی به‌موقعیت مناسب استراتژیکی بـه کمک فعالیت‌ها مستلزم این است که داده‌های مربوط به هر فعالیت به شیوه مناسبی گردآوري شود.

سـپس این داده‌ها به اطلاعـاتی تبدیل شـوند تـا بتوانند در فرآیند تصمیمات مدیریت استفاده‌شده و ایــن فعالیت‌ها با یکدیگر هماهنگی بیشتري داشـته باشـند.

این اطلاعات باید قابل‌اتکا و همـواره در دسـترس باشند تا در فرآیند تصمیم‌گیری استفاده شوند.

سیستم اطلاعاتی حسابداری وظیفه جمع‌آوری پردازش، طبقه‌بندی و گزارش رویدادهای مالی را باهدف تهیه اطلاعات مربوط به ثبت رویدادها و تصمیم‌گیری برای استفاده‌کنندگان داخلی و خارجی یک سازمان را عهده‌دار است.فناوری اطلاعات در حسابرسی

مدیران برای اداره عملیات، تدوین راهبردهای آتی و ارزیابی عملکرد گذشته به اطلاعات حسابداری نیاز دارند. این اطلاعات از طریق سیستم های اطلاعاتی حسابداری تأمین می‌گردد.

سيستم اطلاعات حسابداري به عنوان يك ساختار واحد و يكپارچه باهدف جلب رضايت اطلاعات موردنیاز كاربران مختلف در داخل يا خارج سازمان، داده‌های خام اقتصادي را به اطلاعات مالي قابل‌استفاده تبديل می‌کند.

در این فصل پس از ارائه مفاهیم نظری موضوع تحقیق، تحقیقات مختلفی که در رابطه با ابعاد مختلف موضوع پژوهش انجام گرفته، مورد بررسی قرار می گیرد.

بخش اول: مبانی نظری تحقیق

2-2. فناوري اطلاعات

فناوري اطلاعات از تلفیق سه حوزه اطلاعات، ر ایانه و ارتباطات پدید آمده است. بخش رایانه به عنوان سخت افزار و تامین کننده تجهیزات و ادوات لازم، داده ها و اطلاعات به عنوان مواد اولیه در درون شبکه عمل می کنند و ارتباطات مخابراتی وظیفه برقراري ارتباط بین دو بخش بالا را برعهده دارد. فناوري اطلاعات و فناوري اطلاعات داراي رابطه نزدیک و منطقی هستند.

فناوري اطلاعات از هرکدام از سه بخش فناوري اطلاعات سهمی دارد. در حقیقت با اینکه فناوري اطلاعات اعم از فناوري اطلاعات است ولی هیچ جزئی از فناوري اطلاعات را نمی توان یافت که فناوري اطلاعات در آن نقش نداشته باشد.

زیرساخت اطلاعاتی به منزله فونداسیون زیرساخت فناوري اطلاعات، مطرح بوده که امکان ارائه سرویس ها و خدمات اطلاعاتی را با کیفت مطلوب، فراهم می کند.

بر همین اساس می توان فناوري اطلاعات را مشتمل بر سه بخش اساسی زیرساخت اطلاعات، فناوري هاي اطلاعات، کاربردهاي اطلاعات در نظر گرفت (حاج کریمی و همکاران، 1389).

2-3. تعریف فناوري اطلاعات (ICT)

ICT در لغت به معني فناوري اطلاعات مي باشد و فناوري اطلاعات، فناوري هزاره جديد است كه باعث كم كردن زمان انجام محاسبات، دقيق تر شدن پردازش داده ها، تبادل آسان اطلاعات و كاستن از هزينه داد و ستد شده است.فناوری اطلاعات در حسابرسی

فناوري اطلاعات به معناي استفاده از ابزارهاي اداره و مديريت اطلاعات شامل مجموعه اي از وسايل و سرويس هايي است كه به منظور توليد، ذخيره، پردازش، توزيع و تبادل اطلاعات به كار مي روند.

اين ابزارها و وسايل شامل راديو، تلويزيون، ماهواره بي سيم و اينترنت مي شود كه بر اساس كاركرد و تركيب كاركردي آنها، جهان شبكه شده فعلي را شكل مي دهند.

در واقع، فناوري اطلاعات به مجموعه امكانات سخت افزاري، نرم افزاري، شبكه اي و ارتباطي به منظور دستيابي مطلوب به اطلاعات گفته مي شود.

به طور كلي فناوري اطلاعات كه از تعامل سه بخش متمايز رايانه، اطلاعات و ارتباطات مخابراتي حاصل شده است (آلکساندرا، 2006: 2). فناوری اطلاعات و ارتباطات، واژه ای است که به هر نوع دستگاه ارتباطی و يا برنامه نظير: راديو، تلويزيون، تلفن های سلولی، کامپيوتر، نرم افزار، سخت افزارهای شبکه، سيستم های ماهواره ای و نظاير آن اطلاق شده که سرويس ها، خدمات و برنامه های متعددی به آنان مرتبط می­گردد (حيدري‌فيروزجايي و ميرحسيني، 1382).

فناوری اطلاعات و ارتباطات اغلب در يک مفهوم و جايگاه خاص مورد بررسی کاربردی دقيق تر قرار می گيرد نظير: فن آوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش، بهداشت، کتابخانه ها و … . فن آوری اطلاعات و ارتباطات، به مجموعه امکانات سخت افزاری، نرم افزاری، شبکه ای و ارتباطی به منظور دستيابی مطلوب به اطلاعات گفته می شود (تارخ، 1381).

2-4. کاربرد فناوري اطلاعات

جستجوي اطلاعات ممکن است در ارزیابی بازارها مورد توجه قرار گیرد؛ دسترسی به اطلاعات درباره رقبا و جستجوي شرکا و مشتریان.

از شرکت انتظار می رود که با استفاده از اینترنت به طور مستقیم به اطلاعات مربوطه دسترسی داشته باشد و تعاملات کاراي بیشتري را با گردآورندگان اطلاعات ایجاد کند.

وقتی شرکت یک فرصت فروش را شناسایی می کند این امر به طور امیدوار کننده اي به وسیله تماس اولیه که منجر به فعالیت هاي فروش و خدمات می شود دنبال خواهد شد.

لارسون بر این فرایند به عنوان یک زمان آزمایشی که وسیله یکی از شرکت ها در تحقیقاتش براي مزیت اقتصادي دو طرفه آغاز شده بود تمرکز کرده است (کنایت و کاوسگیل، 2004).

کانتر و کورن مطرح می کند که موفقیت در این فاز بستگی به تعادل بین ساختارهاي سازمانی و روابط شخصی دارد (کانتر و کورن، 1994).

همانطور که توسط درسکی(2000) مورد توجه قرار گرفته است فعالیت هاي فروش و خدمات شامل مبادله اطلاعات مربوط به وظایف، ترغیب، واگذاري و توافق است.فناوری اطلاعات در حسابرسی

فرایند رسمی شامل چانه زنی و توافقات قراردادي می باشد ولی همانطور که توسط رینگ و وندنون تشریح شده است عناصر مهم ایجاد احساسات غیر رسمی، تعاملات شخصی و توسعه قراردادهاي روانشناختی غیر کلامی بین افراد درگیر وجود خواهد داشت.

فناوري اطلاعات ممکن است نقش ابزار پشتیبانی براي فعالیتهاي فروش و خدمات را ایفا کند (رینگ و وان، 1994). براي بسیاري از شرکت ها مهم است که فروش اولیه منجربه روابط بلند مدت با یک مشتري یا همکار شود و فرصتی را براي فروش بیشتر ایجاد کند.

رابطه موفق به تعدادي مؤلفه ها مانند مشارکت در تحصیل انتظارات (هیت و همکاران، 2000) و درجه تعهد و اعتماد بستگی خواهد داشت (اندرسون و ناروس، 1990).

2-5. عناصر فناوري اطلاعات

فناوري اطلاعات به واسطه معرفي سيستم هاي خبره، پردازش هاي تصويري، تسهيل اتوماسيون، علم روبات ها، فناوري حساسه ها، فناوري مكاترونيكس و كاربردهاي بي شمار بين رشته اي، تاثيرات تحول برانگيزي بر نحوه زندگي و كاركرد انسان ها، سيستم ها و جوامع داشته است (ونكتاشو همکاران، 2003: 189).

فناوري اطلاعات متشكل از چهار عنصر اساسي، شامل انسان (منابع انساني، مفاهيم و انديشه، نوآوري)، ساز و كار (قوانين، مقررات و روش ها، ساز و كارهاي بهبود و رشد، ساز و كارهاي ارزش گذاري و مالي)، ابزار (نرم افزار، سخت افزار، شبكه و ارتباطات)، ساختار (سازماني، فراسازماني مرتبط، جهاني) است.

به طوريكه در اين فناوري، اطلاعات از طريق زنجيره ارزشي كه از به هم پيوستن اين عناصر ايجاد مي شود جريان يافته و پيوسته تعالي و تكامل سازمان را زاده خود قرار مي دهد (صنايعي و همكاران، 1391: 25).

عوامل سازماني: اكثر شاخص هاي بررسي شده در خصوص پذيرش فناوري اطلاعات در سازمانها شامل ويژگي ها و مشخصه هاي سازماني بوده است.

اصولاً محققان باور دارند كه حمايت مدير ارشد در توانمندسازي كاركنان و آموزش آنها، نقش حياتي در همه مراحل پذيرش فناوري اطلاعات دارد (رايو همكاران، 2009؛ تانگ،2001). در سازمان ها دانش فناوري اطلاعات يك عامل اصلي در پذيرش فناوريهاي جديد است.فناوری اطلاعات در حسابرسی

سازمان هايي كه نسبت به فناوري اطلاعات از آگاهي لازم برخوردارند، ممكن است ايده بهتري براي فناوري جديد داشته باشند و به اهداف سازمان به نحو مطلوب تري دست يابند. در سازمان هايي كه فرايندهاي رسمي ايجاد شده است، آمادگي پذيرش فناوري اطلاعات بهتري مشاهده مي شود.

كارمندان سازمان معمولا پذيرش و پياده سازي يك فناوري اطلاعات جديد را به عنوان يك تعيير مهم مي بينند. به نظر مي رسد عوامل سازماني شامل ساختار سازمان، اندازه سازمان طول عمر سازمان، توانمند سازي كاركنان، پشتيباني و آموزش كاركنان است.

عوامل اجتماعي: اساسي ترين نظريه هاي مربوط به پذيرش يك فناوري در بين اعضاي يك جامعه از ديدگاه اجتماعي را نظريه پردازان اشاعه مطرح نموده اند.

در بين نظريه پردازان اشاعه نيز مهمترين و برجسته ترين كارهاي پژوهشي و نظري را “اورت راجرز و همكاران” در سال 1983 انجام داده اند. اين نظرية اشاعه، فرايند اجتماعي نوآوری ها را اعم از ايده ها و شيوه هاي جديد، استفاده از وسايل و چگونگي دستيابي به آنها و نحوه گسترش آنها را در يك نظام اجتماعي بررسي می كند.

نظرية اشاعه بيشتر به اين توجه دارد كه افراد چگونه نوآوري را مي پذيرند يا طرد مي كنند.

به عقيدة راجرز و همكاران، از آنجا كه در فرايند نشر، پيام ها جديد هستند، هميشه براي گيرنده، درجه اي از خطرپذيري را به همراه دارند؛ بدين معنا كه گيرنده در مورد نوآوري، در مقايسه با زماني كه پيام ها بيانگر ايده هاي روزمره هستند، متفاوت عمل مي كند.

لذا پيش بيني مي شود عوامل اجتماعي از جمله كاربران، سن، تحصيلات، مهارت تلاش هاي مورد انتظار و توانايي شخصي آنها، مي توانند بر پذيرش فناوري اطلاعات توسط حسابرسان داخلي سازمان ها موثر باشد (رستمي، 1391: 21).

عوامل ادراكي: با استفاده هرچه بيشتر از سيستم ها، عادت به آن افزايش يافته كه اين سبب افزايش تمايل به استفاده و ادراك بيشتر در كاربران و در نهايت استفاده بيشتر خواهد شد و اين به صورت يك چرخه پويا در طول زمان ادامه خواهد يافت.

همچنين عادت به سيستم هاي سنتي از مهمترين موانع تمايل كاربران به استفاده از سيستم هاي نوين مي باشد.

بنابراين با توجه به ويژگي هاي فرهنگي و محيطي جامعه، به نظر مي رسد براي ايجاد زمينه هاي پذيرش فناوري اطلاعات، ويژگي هايي از جمله بهبود در عملكرد شغلي، خصوصيات سيستم فناوري اطلاعات، يادگيري استفاده از فناوري اطلاعات و ميزان آسان بودن استفاده از فناوري اطلاعات جديد مي تواند موثر باشد (حيدريه و همكاران، 1392).

2-6. فناوری اطلاعات و حسابرسی

فناوری اطلاعات صنعتی است که با استفاده از تسهیلات کامپیوتری و مخابراتی و امکانات شبکه ای و نرم افزاری، اطلاعات را ذخیره، پردازش و بازیابی، منتقل و حفظ می کند و نقش مؤثری در خودکارسازی فرآیندها و ایجاد محیط بدون کاغذ دارد.

برای بررسی این موضوع که حسابرسی تا چه اندازه می تواند از امکانات فناوری اطلاعات در کار خود بهره گیرد، نگاهی به مفهوم حسابرسی سودمند است.

حسابرسی فرآیندی است منظم و با قاعده (سیستماتیک) جهت جمع آوری و ارزیابی بی طرفانه شواهد در باره ادعاهای مربوط به فعالیتها، وقایع اقتصادی، به منظور تعیین درجه انطباق این ادعاها (اظهارات) با معیارهای از پیش تعیین شده و گزارش نتایج به افراد ذینفع (نیکخواه آزاد، ۱۳۷۹).

حسابرسی اطمینان بخشی به اطلاعات مندرج در صورتهای مالی است و همچنین مهمترین ابزار در جلب اعتماد عمومی و مشارکت افراد برای توسعه اقتصادی است.

بنکر و همکاران (۲۰۰۲) معتقدند که محیط حسابرسی امروزی محیطی سرشار از مسئولیت و فشار کاری است و یکی از رویکردها برای رویارویی با این فشارهای رو به افزایش، استفاده از فناوری اطلاعات است که به صورت فزایندهای کارایی و اثربخشی حسابرسی را افزایش می دهد (مهدوی و کریمی، ۱۳۹۳).فناوری اطلاعات در حسابرسی

حسابداری و حسابرسی به عنوان زبان تجارت و سیستم اطلاعاتی باید خود را با فناوری های جدید هماهنگ سازد تا بتواند در خدمت استفاده کنندگان مالی باشد (دهقان، گلی و افسای، ۱۳۹۱).

یکی از اساسی ترین تعریف های حسابرسی کامپیوتری، تعریف ویلیامسون است که بنابر آن حسابرسی کامپیوتری، فرآیند کاربرد هر نوع سیستم مبتنی بر فناوری اطلاعات در راستای کمک به حسابرسان در فرآیند برنامه ریزی، اجرا، کنترل، تکمیل و هدایت عملیات حسابرسی است (مهدوی و منصوری، ۱۳۸۹).

در تعامل بین حسابرسی و فناوری اطلاعات، فرض اساسی قبول این واقعیت است.

که فناوری اطلاعات بیش از هر چیز دیگر، نقش یک ابزار مؤثر در فرآیند حسابرسی را بر عهده داشته و تحت هیچ شرایطی جایگزین نقش انسان نمی شود.

این موضوع بیش از هر چیز دیگر به علت اهمیت قضاوت حرفه ای و تصمیم گیری در شرایط گوناگون و بعضا پیچیده فرآیندهای حسابرسی و اطمینان بخشی حرفه ای است که فرآیندهایی انسان محورند.

طبق تجربه های بدست آمده در مؤسسه های حسابرسی بین المللی، فناوری اطلاعات در سه حوزه به فرآیند حسابرسی کمک می کند: ابزار تصمیم گیری، ابزار مدون سازی و پایگاه داده.

چک لیست بررسی ریسک، چک لیست پذیرش یا ادامه کار با مشتری، چک لیست افشا در مورد استاندارهای گزارشگری مالی و ابزار محاسباتی گوناگون مانند محاسبه سطح اهمیت، کمک به نمونه گیری آماری و تحلیل های تکنیکی مثال های گوناگون برای ابزار تصمیم گیری هستند.

ابزار مدون سازی، عملیاتی مانند پردازش متن، پردازش اطلاعات عددی همچون تهیه نگاره ها، چارت ها و نمودارها را تسهیل و امکاناتی مانند پیوست کردن فایل ها را فراهم می آورد. در این فرآیند پایگاه های داده نقش پل ارتباطی میان ابزار تصمیم گیری و مدون سازی را بر عهده دارند و مهمترین آن پایگاه های داده، قوانین، استانداردها، فرم ها و نمونه هاست.

مهمترین ویژگی این زیرساخت ها یکپارچگی کامل آن است. محیط حسابرسی به کمک این زیر ساخت های فناوری اطلاعات شامل نرم افزارها و سیستم های مدیریت پایگاه داده، در نقاط مختلف از نظر جغرافیایی و بصورت بر خط در دسترس اعضای تیم حسابرسی قرار می گیرد.فناوری اطلاعات در حسابرسی

از دیگر ویژگی های این ابزار، شبکه ای بودن و امکان بروز رسانی آن است. بین پایگاه های داده و ابزار، همواره ارتباطی دو طرفه وجود دارد.

ابزار مورد استفاده انعطاف پذیر و پویا هستند و خلاقیت فردی را از بین نمی برند و بعنوان یک ابزار تسهیل کننده فرآیند مدون سازی، کاربر در صورت نیاز از چارچوب های استاندارد فراتر رفته و از دستورالعمل های جدید استفاده می کند و پایگاه های داده راهنمایی های مورد نیاز را به صورت همزمان در اختیار او قرار می دهد (میز گرد حسابرسان و فناوری اطلاعات، ۱۳۸۹).

میزان تأثیر حسابرسان در استفاده از فناوری اطلاعات بستگی مستقیم به میزان تخصص موسسه حسابرسی در زمینه فناوری اطلاعات دارد.

حسابرسان می توانند با استفاده بهینه از فناوری اطلاعات، کارایی و اثربخشی فرآیند حسابرسی را افزایش دهند.

در این رابطه در بسیاری از کشورها طی دو دهه اخیر، ابزارهای پشتیبان و نرم افزارهای زیادی برای حسابرسی ایجاد شده است.

ساده ترین شکل این ابزارها برای خودکارسازی بخش هایی از فرآیند حسابرسی مانند محاسبه مجدد و کنترل بین حساب های مختلف است که معمولا تکراری و یکنواخت بوده و مستعد خطا و اشتباه در صورت عدم تمرکز حسابرس هستند و استفاده از این ابزار سبب انجام فعالیت ها با قابلیت اتکا و سرعت بالاتر می شود (مداحی، ۱۳۸۹).

امروزه مؤسسه های حسابرسی در بسیاری از کشورهای پیشرو و به ویژه مؤسسه های حسابرسی بزرگ از نرم افزارهای کامپیوتری متعددی استفاده می کنند .

که ای سی ال و آیدیا از متداول ترین آنها محسوب می شود. این نرم افزارها بعنوان نمونه، قابلیت فوق العاده ای در شناسایی احتمالی تقلب ها در تراکنش های مالی دارند که به راحتی توسط ابزارهای معمول حسابرسی قابل پیاده سازی نیستند.فناوری اطلاعات در حسابرسی

به عنوان مثال نرم افزاری مثل آیدیا، این امکان را دارد که حسابرس با اجرای تکنیکی مبتنی بر قانون بن فورد به تحلیل رقمی اسناد مالی پرداخته و به سرعت سندهای مالی را که احتمال دستکاری شدن زیادی دارند، شناسایی نماید و از زمان اندکی که معمولاَ حسابرسان دارند به بهترین شیوه در بررسی اسناد استفاده ببرد.

از مشخصات سیستم های کامپیوتری حسابرسی مثل ای سی ال و آیدیا، بکار گیری آسان، قابلیت انتقال اطلاعات، تنظیم پذیری است.

دستورالعمل های از پیش آماده تحلیل وضعیت و امکان تعریف دستور العمل های جدید و گزارش گیری متنوع را می توان اشاره کرد.

این نرم افزارها جایگاه ویژه ای در فعالیت حسابرسی دارند و موسسه های حسابرسی بزرگه تقریبا کلیه عملیات حسابرسی خود را با آنها انجام می دهند (میز گرد دستیابی به فناوری روز در حسابرسی؛ موانع و مشکلات، ۱۳۹۰). علاوه بر بسته های نرم افزاری برای خودکارسازی فرآیند حسابرسی، سیستم های پشتیبان تصمیم گیری با ارائه مدل های تحلیلی به اتخاد تصمیمات ساختار یافته و نیمه ساختار یافته کمک می کنند.

روش های نمونه گیری آماری و روش های بازبینی تحلیلی، برخی از کاربردهای سیستم های پشتیبان تصمیم در فرآیند حسابرسی است.

سیستم های مبتنی بر دانش نیز، استدلال متخصصان را تقلید و شبیه سازی می کند و وظایفی چون تجزیه و تحلیل ریسک و ارزیابی کنترل داخلی از جمله مواردی است که می توان به کمک این سیستم ها به نحو بهتری انجام داد. لذا استفاده از ابزارهای مفید ذکر شده به عنوان ابزارهای کمکی برای اجرای فرآیند حسابرسی، سبب کارایی و اثر بخشی فرآیند حسابرسی شده با افزایش به موقع بودن و اتکای اطلاعات حسابرسی شده، گزارشگری مالی را ارتقا خواهد بخشید (مداحی، ۱۳۸۹).فناوری اطلاعات در حسابرسی

2-7. راه های تاثیرگذاری فناوری اطلاعات بر حسابرسی

فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب سودمندی بررسی و ارزیابی سیستم های شرکت های بزرگ می شود. کنترل چنین سیستم هایی در زمان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات از طریق حسابرسی فناوری اطلاعات، اطمینان دهی به شرکت ها و فراهم آوردن حاکمیت شرکتی است. یکی دیگر از منافعی که استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به همراه دارد، دارا بودن سیستم های ارتباطی با سیستم های صاحبکاران است که موجب می شود بررسی آسان تر و ساده تر انجام شود. راه های بالقوه ای که در آن فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند در فرایند حسابرسی سودمند واقع شود، عبارتند از(اوموتسو و همکاران، 2010):

• حسابرسی از راه دور (آزمون گسترده واحد تجاری از یک نقطه).
• افزایش میزان دسترسی سیستم های هوشمند مصنوعی به منظور ارزیابی ریسک.
• ارزیابی سیستم های صاحب کاران.
• حسابرسی پیوسته (کامپیوتری) و امکانات کنترلی.

چارچوب اهداف کنترلی برای اطلاعات و فناوری های مرتبط (COBIT)، مدلی است برای راهبری فناوری اطلاعات.

مفهوم اساسی این چارچوب آن است که کنترل روی فناوری اطلاعات از راه توجه به اینکه اطلاعات باید هدفها یا الزام های تجاری را پشتیبانی کند، ایجاد می شود.

چارچوب هدف های کنترلی برای اطلاعات و فناوری های مرتبط به مدیران، حسابرسان و کاربران، این امکان را می دهد که سیستم های فناوری اطلاعات خود را بهتر درک کرده و سطح کنترل و امنیت مورد نیاز سازمان خود را شناسایی و از طریق توسعه مدل راهبری فناوری اطلاعات به آن دست یابند. با توجه به پیشرفت لحظه به لحظه محیط های تجاری، توقع های حسابرسی نیز متناسب با این پیشرفت افزایش یافت و از جهت دیگر، روش های فناوری اطلاعات و ارتباطات روزبه روز پیشرفته تر شد.

حسابرسی نیز به عنوان زبان تجارت و سیستم اطلاعاتی، باید خود را با فناوری های جدید هماهنگ سازد تا بتواند در خدمت استفاده کنندگان مالی باشد.

فناوری اطلاعات، اموزش حسابرسی را نیز متحول کرده است. با وجود این، هر روز حسابرسان شاهد گسترش فناوری هایی نو در حرفه خود هستند که باید ضمن شناخت آنها، بهترین بهره را از آن ببرند (دهقان نیستانکی و همکاران، ۱۳۹۱). بنابراین، حسابرسان با وجود افزایش سرعت پیشرفت در زمینه فناوری باید خود را با فناوری های جدید سازگار نمایند.

در نتیجه، مؤسسه های حسابرسی که از روش های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کار خود استفاده می کنند، مشتریان بیشتری خواهند داشت. چنین وضعیتی موجب ایجاد رقابت در مؤسسه های حسابرسی می گردد که از ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات در مقایسه با سایر مؤسسه های حسابرسی استفاده می کنند (آقابالایی بختیار و صراف، 1393).

2-8. منافع بکارگیری تکنیک های رایانه ای در فرآیند حسابرسی

طی چند سال گذشته هیئت تدوین استانداردهای حسابرسی وابسته به انجمن حسابداران رسمی آمریکا توجه زیادی به چگونگی تأثیر فناوری اطلاعات بر حسابرسی داشته است.فناوری اطلاعات در حسابرسی

این هیئت بیانیه استاندارد حسابرسی شماره 94 را با عنوان «تأثیر فناوری اطلاعات بر ارزیابی حسابرسان از کنترل های داخلی در فرآیند حسابرسی صورت های مالی» را انتشار داد. برخی از جنبه های مهم بیانه شماره 94 به شرح زیر می باشد:

• چگونگی تأثیر اطلاعات بر کنترل های داخلی
• نحوه نگرش حسابرسان به فناوری اطلاعات
• بررسی انواع کنترل های فناوری اطلاعات که در حسابرسی مهم می باشد.
• چگونگی بهره گیری حسابرسان از افراد متخصص و ماهر
• نحوه شناخت حسابرسان از فرایند گزارشگری مالی

بیانه مذکور استفاده روز افزون از فناوری در عملیات حساپرسی را پیشنهاد می نماید.

ملاحظات خاص در بکارگیری استانداردهای بین المللی حسابرسی اینگونه آمده است که «اثر بخشی و کارایی روش های حسابرسی ممکن است با استفاده از روش های حسابرسی به کمک رایانه افزایش یابد.».

صاحبنظران از جمله پاکوئیت معتقد اند که تکنیک های رایانه ای حسابرسی، حسابرسان را قادر می سازد تا عملیات حسابرسی را به طور اثر بخش و با اجرای کم هزینه تر آزمون های محتوای هدایت نمایند.

همچنین اعتقاد دارند، تکنیک های رایانه ای حسابرسی موجب ارتقاء بهروری و کارایی عملیات حسابرسی می شوند بطوریکه این تکنیک ها، حسابرسان را قادر می سازند تا به کمک رایانه، شواهد لازم جهت حسابرسی را گردآوری نمایند.فناوری اطلاعات در حسابرسی

بنابراین حسابرسان به تکنیک های رایانه ای حسابرسی به عنوان ابزاری جهت ارتقاء کارایی و کیفیت عملیات حسابرسی می نگرند.

با بکارگیری این تکنیک ها، می تواند به جای کاربرگ های دستی، کاربرگ های رایانه ای تهیه نمود. این امر باعث شده است:

• در هزینه کاغذ مصرفی صرفه جویی گردد. با نگاهی اجمالی به سیستم دستی متوجه می شویم که چه مبلغ زیادی از بابت کاغذ مصرفی، کپی و پرینت هزینه می شود.
• فضای اشغالی جهت انبار کاهش یابد. در این رابطه، باید به هزینه های اجاره جهت انبار کاغذ اشاره نمود.
• با دستیابی رایانه ای و تحت وب به کاربرگ ها می توان از جابجایی بیهوده کاربرگها جلوگیری نمود.
• از بعد امنیتی، با بکار گیری کاربرگ های رایانه ای می توان از مواردی همچون خطر دزدیده شدن، آتش سوزی و ….. جلوگیری نمود.

انجمن حسابداران خبره انگلستان و ويلز در یکی از نشریات خود، فواید کلی استفاده از رایانه را ذکر نموده است.

همچنین محقق دیگری نیز در تحقیقات خود به مواردی اشاره کرده است که در مجموع به شرح زیر آورده شده است:

• بهبود در کیفیت و قضاوت حسابرس: اصلی ترین فایده ای که برای مؤسسات حسابرسی در استفاده از فناوری اطلاعات مطرح می شود، ارتقاء کیفیت حسابرسی است.
• بهبود وضعیت رقابتی: شرکا و مدیران شش مؤسسه بزرگ حسابرسی در مصاحبه های خود به حفظ وضعیت رقابتی خود با مؤسسات دیگر تأکید فراوان داشته اند.
• افزایش کارایی و کاهش بهای تمام شده در عملیات حسابرسی: در نشریه IT بریفینگ انجمن حسابداران خبره انگلستان و ويلز اینگونه آمده است: «برای بسیاری از حسابرسان هدف غایی از رایانه ای کردن امور حسابرسی، بهبود کارایی و بهای تمام شده می باشد.»

به طور کل، هدف از رایانه ای کردن حسابرسی، ارتقاء کارایی و اثر بخشی عملیات حسابرسی و کاهش بهای تمام شده مخاطرات حسابرسی، بهبود زمان پاسخگویی و کاهش سطح اطلاعات فنی لازم برای انجام کار حسابرسی است، به نحوی که کارکنان کم سابقه تر، بتوانند وظایفی را که در حال حاضر به وسیله کارکنان ارشد و به مراتب گرانتر انجام می شود، به عهده گیرند.فناوری اطلاعات در حسابرسی

ایبج معتقد است که در صورت استفاده از حسابرسی رایانه ای، مؤسسات حسابرسی می توانند حداقل ۱۰ درصد در زمان حسابرسی صرفه جویی کنند.

منافع استفاده از رایانه در امر حسابرسی اینگونه بیان شده است:

• امکان بهبود کیفیت و زمان رسیدگی حسابرسی فراهم می شود.
• حسابرسان به دانش فناوری روز دسترسی می یابند.
• کنترل های خودکار می تواند عملیات تکراری فرآیند حسابرسی را حذف نماید.
• رایانه می تواند در چند ثانیه، کارهای مرتب کردن، جستجو و محاسبات را برای مقادیر زیادی از اطلاعات انجام دهد.

فناوری های نوین اطلاعات سبب حذف و یا کاهش پاره ای از مخاطرات ذاتی سیستم های دستی شده است که در زیر به سه نمونه از آن اشاره می گردد:

• خطای انسانی: در سیستم های دستی نقش انسان در ترکیب منابع مورد استفاده سیستم ها بسیار برجسته و کلیدی بود. در حالیکه سیستم های ماشینی بیشتر به استفاده از منابع خودکار گرایش دارند. رایانه ها در انجام عملیات و محاسبات تعریف شده، به خلاف انسان دچار اشتباه و خطا نمی شوند. اشتباهاتی که در سیستم دستی صورت می گرفته مانند خطا در جمع ارقام یک صورتحساب، عدم موازنه دو طرف یک ثبت حسابداری و … در سیستم های مبتنی بر فناوری جدید، راه ندارد.
• فقدان ثبات رویه: در سیستم های دستی احتمال بروز اشکالات ناشی از عدم ثبات رویه بسیار زیاد است اما وجود ثبات به عنوان مزیتی در سیستم های ماشینی مطرح می باشد. رایانه ها دقیقا بر اساس برنامه ها و دستورالعمل های ثابت و از پیش تعیین شده، همه موارد مشابه در انجام محاسبات و عملیات را با روشی معین و یکنواخت انجام می دهند و هیچ گونه انحراف از رویه های تعریف و تبیین شده در این سیستم ها وجود ندارد.
• وجود انگیره برای خلافکاری و خیانت در امانت در میان عوامل انسانی: رایانه ها هیچگاه دارای انگیزه انجام اعمال خلاف با خیانت در امانت نیستند در حالیکه کارکنان شرکت و اصولا کاربران سیستم ممکن است با در نظر گرفتن مصالح و منافع شخصی خود، چنین اعمالی را انجام دهند (آريا، ۱۳۸4).

2-9. خطرهای ناشی از کاربرد فناوری اطلاعات

فناوری نوین اطلاعات به دلیل ویژگی های خاص خود، زمینه ساز مخاطرات تازه ای برای سازمان ها شده و ویژگی های ذاتی سیستم های ماشینی عملا تهدیدات تازه ای را متوجه منابع شرکت ها به ویژه منابع با ارزش اطلاعاتی آنها ساخته است. در این بخش به برخی از این موارد اشاره می شود:

• متمرکز بودن داده ها: انبوهی از داده ها در انواع مختلفی از رسانه های حامل داده ها نظير دیسک ها و نوارهای مغناطیسی به صورتی بسیار فشرده ضبط و نگهداری می شوند. این امر سبب بروز خطرهایی می شود که برخی از آنها عبارتند از:

1. سرقت آسان تر اطلاعات متمرکز

۲. امکان حذف جمعی اطلاعات

مشکل سال ۲۰۰۰ میلادی، نمونه ای از مشکلاتی است که می تواند در آینده هم پیش آید. این مشکل در نتیجه صرفه جویی در ثبت دو رقمی شماره سال میلادی به جای چهار رقم ایجاد شد. هزینه بسیاری برای بررسی و حذف این خطر صرف گردید. در تاریخ های دیگر هم ممکن است مشکلاتی مشابه، ایجاد شود.

ویروس رایانه ای، یک برنامه رایانه ای است که هنگام اتصال به شبکه های رایانه ای با هنگام دریافت اطلاعات یا برنامه از طریق دستگاه های جانبی، وارد رایانه می شود و با  خرابکاری در سیستم رایانه، موجب بروز انواع خرابی و اشکال می گردد.(فناوری اطلاعات در حسابرسی)

جاسوسی صنعتی، شامل نفوذ غیر مجاز به سیستم برای کسب اطلاعات محرمانه شرکت است.

خرابکاری در اطلاعات، شامل عملیاتی چون دستکاری در صفحات اطلاعات بنگاه در شبکه جهانی با وارد کردن مطالب موهن در آن صفحات است.

اثبات اعتبار شواهد رایانه ای، مشکل می باشد و در مقابل ساختن شواهد تقلبی، آسان است (آریا، 1384).

برای مشاهده مطالب بشتر به سایت فرزدان مراجعه نماید.